Nadciśnienie jest stanem podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi powyżej wartości uznanych za prawidłowe. Jest to schorzenie, które powoduje uszkodzenie naczyń żylnych i tętniczych. Uszkodzenia te utrudniają prawidłowe krążenie krwi i potęgują odkładanie się blaszki miażdżycowej. Nadciśnienie tętnicze wywołuje bóle i zawroty głowy, wzmożoną pobudliwość nerwową, bezsenność, przyśpieszoną czynność serca.

Optymalne ciśnienie krwi wynosi 120/80 mmHg. Natomiast nadciśnienie tętnicze stwierdza się po kilkukrotnych pomiarach, gdy przekracza wartości uznane za prawidłowe. Nieleczone nadciśnienie prowadzi do powstania wszystkich typów chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym udaru, chorób naczyń obwodowych, niewydolności serca, a także chorób nerek.

Według raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) choroby sercowo-naczyniowe stanowią obecnie przyczynę około 30% zgonów na całym świecie. Nadciśnienie tętnicze ma istotny związek ze śmiertelnością z powodu udaru mózgu (51% zgonów) i z powodu choroby niedokrwiennej serca (45% zgonów). Na nadciśnienie choruje około 40% mieszkańców całego świata, powyżej 25 r.ż. Liczba osób z tym schorzeniem wzrosła z około 600 mln w 1980 roku do około 1 mld w 2008 roku. Polska należy do krajów gdzie odsetek osób chorych na nadciśnienie tętnicze jest stosunkowo wysoki. Według najnowszych wyników badań (NATPOL 2011) 32% polaków dotkniętych jest tym schorzeniem.

Statystyki są przerażające!!! Musimy zrozumieć, że nadciśnienie tętnicze w dużym stopniu zależy od tryby życia jaki prowadzimy. Czynnikami, które zwiększają ryzyko zachorowalności na nadciśnienie są:

• Podwyższony poziom cholesterolu we krwi
• Nadwaga i otyłość
• Brak aktywności fizycznej
• Nadmiar soli w diecie
• Duży, przewlekły stres
• Nałogowe palenie papierosów
• Nadużywanie alkoholu

Jak widać są to czynniki, na które mamy wpływ i możemy je zmienić. Bardzo ważna oprócz farmakologii jest odpowiednio dobrana i skomponowana dieta. Z doświadczenia wiem, że przy niewielkich odchyleniach ciśnienia tętniczego od normy, zastosowanie samej diety potrafi czynić cuda. Warto więc spróbować wprowadzić w życie kilka zmian, które pozwolą nam obniżyć ciśnienie.

Zalecenia żywieniowe przy nadciśnieniu tętniczym

Warto przy walce z nadciśnieniem tętniczym zacząć od wprowadzenie kilku podstawowych zmian:

• Jeżeli jesteś osobą z nadwagą lub otyłością powinno zacząć się od wprowadzenia diety ubogoenergetycznej, która pozwoli na racjonalny spadek nadmiaru kilogramów. Należy jednak pamiętać, że utrata kilogramów nie powinna być szybsza niż 0,5-1 kg tygodniowo.
• Bardzo ważnym elementem diety przy nadciśnieniu jest ograniczenie tłuszczy nasyconych. Tłuszcze te znajdują, się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego jak masło, smalec, słonina śmietana. W codziennym jadłospisie powinny dominować tłuszcze pochodzenia roślinnego jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany. Należy zadbać o prawidłową podaż kwasów omega-3. Znajdziemy je w tłustych rybach, siemieniu lnianym oraz orzechach włoskich.
• W diecie przy nadciśnieniu należy <b>unikać czerwonego mięsa. Zastąpić je należy drobiem, rybami zarówno chudymi jak i tłustymi. W diecie powinny pojawiać się produkty mleczne fermentowane (jogurt naturalny, kefir, sery białe, maślanka), bowiem zawierają one bakterie kwasu mlekowego, które asymilują cholesterol, przez co zwiększają jego wydalanie
• Należy ograniczyć podaż soli kuchennej do 1-3 g na dobę, dlatego nie zaleca się spożywania produktów bogatych w sód i zawierających duże jej ilości: słone paluszki, chipsy, krakersy, wędzone mięso i ryby, produkty marynowane, kiszone, konserwowe, potrawy typu ”Fast Food”
• Z diety należy wyeliminować napoje mogące podnieść ciśnienie: kawę, mocną herbatę, słabo parzoną zieloną herbatę, alkohol
• Ze względu na konieczność zwiększenia podaży witamin, zwłaszcza witaminy C oraz potasu bardzo <b>ważne jest spożywanie surowych warzyw i owoców bogatych w te związki: banany, brzoskwinie, czarne porzeczki, brukselka, czosnek, natka pietruszki, szpinak, pomidory, ziemniaki. W diecie przy nadciśnieniu kluczową rolę spełnia błonnik, który znajdziemy w produktach zbożowych pełnoziarnistych, suchych nasionach roślin strączkowych (groch, fasola, soja, ciecierzyca, soczewica), otrębach pszennych. W produktach tych znajdziemy frakcję błonnika rozpuszczalną w wodzie, która ma znaczący wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu.
• Nie bez znaczenia jest również obróbka technologiczna potraw. Należy zapomnieć o smażeniu i pieczeniu w dużej ilości tłuszczu oraz o potrawach panierowanych. Zaleca się potrawy łatwostrawne, gotowane, duszone bez tłuszczu, pieczone w foli lub pergaminie, grillowane. Tłuszcz w postaci oleju najlepiej dodawać na zimno.
• Wskazana jest również umiarkowana aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości organizmu.

Autor: mgr dietetyki Barbara Malina-Kozak

Bibliografia:

1. Ciborowska Helena, Rudnicka Anna, Dietetyka- żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, ISBN 978-83-200-3988-7
2. Nancy J. Peckenpaugh, Podstawy żywienia i dietoterpaia, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011, ISBN 978-83-7609-361-1
3. Baszczuk A., Kopczyński Z., Musialik K., Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego na świecie i w Polsce, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2014, tom5, nr4, 141-147